ประวัติการปกครองสมัยอยุธยา
การเมืองการปกครองสมัยอยุธยาตอนต้น
1.การปกครองส่วนกลาง
พระมหากษัตริย์ปกครองแบบรวมอำนาจเข้าสุศูนย์กลาง คือ จตุสดมย์
จตุสดมย์ แบ่งเป็น
กรมเวียง-มีขุนเวียงเป็นผู้ดูแล มีหน้าที่ รักษาความสงบสุขของราษฎร
กรมวัง -มีขุนวัง เป็นผู้ดูแล เป็นหัวหน้าฝ่ายราชสำนักการพิจารณาพิพากษาคดี
กรมคลัง-มีขุนคลังเป็นผู้ดูแล มีหน้าที่ รักษาผลประโยชน์ของแผ่นดินที่ได้จากการเก็บส่วยอากร
กรมนา -มีขุนนา เป็นเจ้าทหน้าที่ดูแลการทำไร่ นา และสะสมเสบียงอาหารของพระนคร
2.การปกครองหัวเมือง
อยุธยาเมืองเป็นหลวง เป็นจุดของศูนย์รวมอำนาจการปกครอง
ล้อมรอบด้วยเมืองหลวงประกอบด้วย ทิศเหนือ เมืองลพบุรี ทิศตะวันออก เมืองนครนายก ทิศใต้ นครเขื่อนขันธ์ และทิศตะวันตกเมืองสุพรรณบุรี
ถัดออกมาคือ หัวเมืองชั้นใน ได้แก่ สิงห์บุรี ปราจีนบุรี ชลบุรี และ เพชรบุรี และเมืองประเทศราช เช่น เมืองนครศรีธรรมราชและเมืองพิษณุโลก
การปกครองสมัยอยุธยาตอนกลาง(1991-2231)
การปกครองสมัยเริ่มตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นต้นมา หลังจากที่ได้ผนวกอาณาจักรสุโขทัยมาเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยา โดยมีลักษณะสำคัญ2ประการคือ
1.จัดการรวมอำนาจเข้าสู่ศุนย์กลาง
2.แยกกิจกรรมฝ่ายพลเรือนกับฝ่ายทหารออกจากกัน
การปกครงส่วนกลาง
สมเด้จพระบรมไตรโลกนาถโปรดให้มีตำแหน่งสมุหกลาโหมรับผิดชอบด้านการทหาร นอกจากนี้ยังได้ตั้งหน่วยเพิ่มขันอีก2กรมคือ
กรมมหาดไทย มีพระยาจักรีศรีองครักษ์เป็นสมุหนายก มีฐานะเป็นอัครเสนาบดี มีหน้าที่ควบคุมกิจการพลเรือนทั่วระเทศ
กรมกราโหม มีพระยามหาเสนาบดีเป็นสมุหกลาโหม มีฐานะเป็นอัครมหาเสนาบดี มีหน้าที่ควบคุมกิจการทหารทั่วประเทศ
นอกจากนี้ใน4 กรมจตุสดมย์ที่มีอยู้แล้ว ทรงให้มีการปรับปรุงเสียใหม่โดยตั้งเสนาบดีขึ้นมาควบคุมและรับผิดชอบในแต่ละกรมคือ
กรมเมือง(เวียง) มีพระนครบาลเป็นเสนาบดี
กรมวัง มีพระธรรมาธิกรณ์เป็นเสนาบดี
กรมคลัง มีพระโกษาธิบดีเป็นเสนาบดี
กรมนา มีพระเกษตราธิการเป็นเสนาบดี
การปกครองส่วนภูมิภาค
สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงยกเลิกการปกครองแบบเดิมทั้งหมด แล้วจัดระบบใหม่ดังนี้
1.หัวเมืองชั้นใน ยกเลิกเมืองหน้าด่านแล้วเปลี่ยนเป็นเมืองชั้นใน มีฐานะเป็นเมืองจัตวา ผู้ปกครองเมืองเหล่านี้เรียกว่าผู้รั้ง พระมหากษัตริย์จะเป็นผู้แต่งตั้งขุนนางในกรุงศรอยุธยา ทำหน้าที่ผู้รั้ง ต้องรับคำสั่งจากในราชธานีไปปฏิบัติเท่านั้นไม่มีอำนาจในการปกครองโดยตรง
2.หัวเมืองชั้นนอก(เมืองพระยามหานคร)เป็นหัวเมืองที่อยู่ภายนอกราชธานีออกไป จัดเป็นหัวเมืองชั้นตรี โท เอก ตามขนาดและความสำคัญของหัวเมืองนั้น เมืองเหล่านี้มีฐานะเดียวกันกับหัวเมืองชั้นใน คือ ขึ้นในการปกครองจากราชธานีเท่านั้น
3.หัวเมืองประเทศราช ยังให้มีการปกครองเหมือนเดิม มีแบบแผนขนบธรรมเนียมเป็นของตนเอง มีเจ้าเมืองเป็นคนในท้องถิ่นนั้นส่วนกลางจะไม่เข้าไปยุ่งเกี่ยวในด้านการปกครอง แต่ต้อง่สงเครื่องราชบรรณาการมาถวาย
การปกครองสมัยอยุยาตอนปลาย
สมัยอยุธยาตอนปลาย เริ่มในสมัยพระเทพราชา สมัยนี้ยึดการปกครองแบบที่สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงปรับปรุงแต่ได้แบ่งแยกอำนาจสมุหกลาโหมและสมุหนายกเสียใหม่ คือ
สมุหกลาโหม -ดูแลหัวเมืองฝ่ายได้ทั้งหมดทั้งที่เป็นฝ่ายทหารและพลเรือน
สมุหนายก -ดูแลหัวเมืองฝ่ายเนหือทั้งหมดที่เป็นฝ่ายทหารและพลเรือน
รูปแบบการปกครองของอยุธยาใช้เรื่อยมาจนถึงรัชกาลที่5จึงได้ทีการปฏิรูปการปกครองเสียใหม่ ได้แยกกิจการฝ่ายทหารและพลเนือนออกจากกัน แต่การกำหนดอำนาจบังคับบัญชาดูแลกิจการทั้งสองฝ่ายเขตพื้นที่ ซึ่งเป้ฯการถ่วงดุลอำนาจของขุนนางด้วยกันเพื่อจะได้ไม่เป็นภัยต่อราชบัลลังก์และแบ่งเป็นหัวเมืองต่างๆดังนี้
-หัวเมืองฝ่ายเหนือ ขึ้นตรงต่อสมุหนายก
-หัวเมืองฝ่ายใต้ ขึ้นตรงต่อสมุหกลาโหม
-หัวเมืองชายทะเลตะวันออก ขึ้นตรงต่อเสนาบดีกรมคลัง
แบบทดสอบหลังเรียน
น.ส.ภัณฑิรา มณีไพรัตน์ ม.4/3 เลขที่20
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น